ঐতিহাসিক দৃষ্টিকোণ থেকে তুরস্ক-বাংলাদেশ সম্পর্ক: তুরস্কের স্বাধীনতা যুদ্ধে সিরাজী ও নজরুলের অবদান


DOI:
https://doi.org/10.46291/cenraps.v4i1.75Anahtar Kelimeler:
তুরস্ক-বাংলাদেশ সম্পর্ক, ইসমাইল হোসেন সিরাজী, কাজী নজরুল ইসলাম, তুরস্কের স্বাধীনতা যুদ্ধ, বিষয়বস্তু বিশ্লেষণÖzet
তুরস্ক ও বাংলাদেশ দুটি ভাতৃপ্রতীম মুসলিম দেশ যাদের মধ্যে দীর্ঘকালীন সুসম্পর্ক বিদ্যমান। এই গবেষণার উদ্দেশ্য হলো, বাংলাদেশের ও বাংলা ভাষার দুই খ্যাতিমান কবি ইসমাইল হোসেন সিরাজী ও কাজী নজরুল ইসলাম তুরস্কের স্বাধীনতা যুদ্ধের সময় যে অবদান রেখেছিল তার মূল্যায়ন করা। সিরাজী ও নজরুলের তুরস্ক সংক্রান্ত রচনাবলী এবং তুরস্কের আর্কাইভের তথ্য যাচাই করে আমরা এই গবেষণায় তুরস্কের স্বাধীনতা যুদ্ধকালীন সময়ে বাংলাদেশের এই দুই কবির অবদানকে বিস্তারিতভাবে তুলে এনেছি। গবেষণায় দেখা গেছে বলকান যুদ্ধে প্রেরিত ভারতীয় মুসলমানদের চিকিৎসা প্রতিনিধি দলের একমাত্র বাংলাদেশী সদস্য হিসেবে ইসমাইল হোসেন সিরাজী গুরুত্বপূর্ণ ভূমিকা পালন করেন। যুদ্ধক্ষেত্র থেকে বাংলা পত্রিকায় সংবাদ প্রেরণ করেন। পরবর্তীতে তুরস্কের স্বাধীনতা যুদ্ধের সময় বাংলার খিলাফাত কমিটিতে গুরুত্বপূর্ণ ভূমিকা পালন করেন সিরাজী। একইভাবে, কাজী নজরুল তার সম্পাদিত প্রথম পত্রিকা নবযুগে নিয়মিত তুরস্কের যুদ্ধক্ষেত্রের সংবাদ পরিবেশন করেন। তুরস্কের স্বাধীনতা যুদ্ধের সমর্থনে লিখেন রণভেরী কবিতা। তুরস্কের বিজয়ে লিখেন কামাল পাশা কবিতা। এই গবেষণা প্রবন্ধের মাধ্যমে তুরস্কের স্বাধীনতা যুদ্ধে বাংলাদেশের দুই কবির অবদান নিরুপনের মাধ্যমে তুর্কি বাংলাদেশ সম্পর্কের ঐতিহাসিক ভিত্তি আরো মজবুত হবে।
Referanslar
আউয়াল, আ., হে., আ। (তা.না)। নজরুলের সাংবাদিকতা। ঢাকা: নজরুল ইন্সটিটিউট
আহমদ, মু। (১৯৭৩)। কাজী নজরুল ইসলাম: স্মৃতিকথা (পুনর্মুদ্রণ)। ঢাকা: মুক্তধারা
আহমেদ, স। (২০১২)। খিলাফত আন্দোলন। বাংলাপিডিয়া (দ্বিতীয় সংস্করণ)। ঢাকা: এশিয়াটিক সোসাইটি
ইসলাম, কা. ন।(২০০৮)। নজরুল রচনাবলী: ৭ম খণ্ড, রফিকুল ইসলাম গং সম্পাদিত, জন্মশতবর্ষ সংস্করণ। ঢাকা: বাংলা একাডেমী
ইসলাম, কা. ন।(২০১৭)। অগ্নিবীণা (ত্রয়োদশ সংস্করণ)। ঢাকা: মাওলা ব্রাদার্স
কামালের সাহায্যে বাংলা। (১৩২৯, কার্তিক ১)। কামালের সাহায্যে বাংলা। মোসলেম জগৎ।
করিম, র। (২০২১, মে ২৬)। কামাল পাশা। https://dainikazadi.net/%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B2-%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%B6%E0%A6%BE/
কায়সার, শা ।(২০১৩, আগস্ট ২৯)। নজরুল ইসলাম, বাঙ্গালি মুসলমান ও তুর্কি বিপ্লব। https://www.prothomalo.com/onnoalo/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%B0-%E0%A6%89%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A8%E0%A6%A4-%E0%A6%B6%E0%A6%BF%E0%A6%B0-%E0%A6%A4%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%95%E0%A6%BF-%E0%A6%A6%E0%A7%83%E0%A6%B7%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4
খান, স । (২০১৪, আগস্ট ২৭)। নজরুল ইসলাম, বাঙ্গালি মুসলমান ও তুর্কি বিপ্লব। https://arts.bdnews24.com/archives/6065
সাংবাদিকতায় কাজী নজরুল। (২০২১, আগস্ট ২৭)। https://www.daily-bangladesh.com/colorful-life/268531
Akçapar, B. (2015). People’s mission to the Ottoman empire: MA Ansari and the Indian medical mission, 1912-13. Oxford University Press.
Alp, I. (2018). BALKAN SAVAŞLARI’NDA TÜRK ve İSLÂM DÜNYASINDAN GELEN YARDIMLAR. Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi-Trakya Üniversitesi, 7(2), 273–309.
Davaz, K. Ö. (2000). Atatürk, Bangladeş, Kazi Nazrul İslam. Atatürk Araştırma Merkezi.
Gürol, B. (2017). The Waves of Turkey’s Proactive Foreign Policy Hitting South-Asian Coasts: Turkey-Bangladesh Relations. Yönetim Bilimleri Dergisi, 15(30), 573–584.
Hossaın, Muhammed Alı, And Saeyd Rashed Hasan Chowdury. "Western Culture Aggressıon In Muslım Socıety: A Comparatıve Analysıs." International Journal of Social, Political and Economic Research 2, no. 1 (2015): 56-76.
Islam, N. (2020). Turkey, Asia Anew and South Asia: A Comparative Assessment on Bilateral Relations and Soft Power Policy with Bangladesh, India, and Pakistan. TURAN-SAM, 12(47), 379–398.
İZGÖER, A. (2015). 1911-1913 (1329-1331) Tarihli Osmanlı Hilâl-i Ahmer Sâlnâmesine Göre Balkan Savaşları Sırasında Hint Müslüman Halkının Osmanlı’ya Yardımları. Tarih ve Gelecek Dergisi, 1(1), 99–171.
KİŞİ, Ş. S. (2020). Hint Müslümanlarının Osmanlı Devleti ve Türkiye’ye Yardımları (1911-1923). Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 16(32), 747–777.
Ozaydin, Z. (2003). The Indian Muslims Red Crescent Society s Aid to the Ottoman State During the Balkan War in 1912. Journal of the International Society for the History of Islamic Medicine, 2(4), 12–18.
Ullah, R. (2017). Bangladeş ve Türkiye: İkili İlişkilerin bir Analizi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 9(1), 30–44.
Wasti, S. T. (2009). The Indian Red Crescent Mission to the Balkan Wars. Middle Eastern Studies, 45(3), 393–406.
Akçapar, B. (2015). People’s mission to the Ottoman empire: MA Ansari and the Indian medical mission, 1912-13. Oxford University Press.
Alp, I. (2018). BALKAN SAVAŞLARI’NDA TÜRK ve İSLÂM DÜNYASINDAN GELEN YARDIMLAR. Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi-Trakya Üniversitesi, 7(2), 273–309.
Davaz, K. Ö. (2000). Atatürk, Bangladeş, Kazi Nazrul İslam. Atatürk Araştırma Merkezi.
Gürol, B. (2017). The Waves of Turkey’s Proactive Foreign Policy Hitting South-Asian Coasts: Turkey-Bangladesh Relations. Yönetim Bilimleri Dergisi, 15(30), 573–584.
Islam, N. (2020). Turkey, Asia Anew and South Asia: A Comparative Assessment on Bilateral Relations and Soft Power Policy with Bangladesh, India, and Pakistan. TURAN-SAM, 12(47), 379–398.
İZGÖER, A. (2015). 1911-1913 (1329-1331) Tarihli Osmanlı Hilâl-i Ahmer Sâlnâmesine Göre Balkan Savaşları Sırasında Hint Müslüman Halkının Osmanlı’ya Yardımları. Tarih ve Gelecek Dergisi, 1(1), 99–171.
KİŞİ, Ş. S. (2020). Hint Müslümanlarının Osmanlı Devleti ve Türkiye’ye Yardımları (1911-1923). Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 16(32), 747–777.
Ozaydin, Z. (2003). The Indian Muslims Red Crescent Society s Aid to the Ottoman State During the Balkan War in 1912. Journal of the International Society for the History of Islamic Medicine, 2(4), 12–18.
Ullah, R. (2017). Bangladeş ve Türkiye: İkili İlişkilerin bir Analizi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 9(1), 30–44.
Wasti, S. T. (2009). The Indian Red Crescent Mission to the Balkan Wars. Middle Eastern Studies, 45(3), 393–406.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2022 CenRaPS Journal of Social Sciences

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.